در پاسخ به اين پرسش، با توجّه به مسائل اعتقادى مانند: حكمت يا فلسفه غيبت، و نيز مسائل فقهى همچون استحباب شرعى ازدواج، و متونى كه مستقيم يا غير مستقيم دلالت بر ازدواج آن حضرت دارند، سه نظريّه وجود دارد: 

ـ نظريّه أوّل: عدّهاى معتقدند كه حضرت مهدى(عليه السلام) ازدواج كرده است، و براى اثبات اين نظريّه به دلائل ذيل استناد جسته اند.

الف: استحباب ازدواج:

ازدواج و نكاح در اسلام مستحبّ مؤكّد و سنّتى نبوى است، پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم) نسبت به امر ازدواج و ترويج آن تأكيد داشته، و امّت خود را به اين امر تشويق و ترغيب ميكردند، و بارها فرمودهاند: «نكاح كنيد و با تشكيل خانواده بر تعداد خود بيافزاييد، كه من در روز قيامت به شما اگر چه فرزندى سقط شده باشد مباهات ميكنم»^([1]). 

در احكام دين ازدواج سنّتى حسنه و مورد تأييد، و عزوبت (همسر نداشتن و مجرّد بودن) مكروه است.

و ازطرفى ازدواج نكردن، اعراض از سنّت رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) است، چرا كه آن حضرت(صلى الله عليه وآله وسلم)فرمود: «نكاح سنّت من است، و هر كس از آن اعراض كند (روى برگرداند و ازدواج نكند) از من نيست.»^([2])

اكنون كه ساليان متمادى از عمر حضرت مهدى(عليه السلام) ميگذرد، آيا مي توان گفت: او مستحبّ مؤكّد را ترك، و مرتكب مكروه شده است؟ 

هرگز نميتوان اينگونه نتيجه گرفت، چرا كه او امام است، و در عمل به مستحبّات شرعى از همه مردم سزاوارتر است، پس او ازدواج كرده و داراى همسر ميباشد.

در كتاب «النجم الثاقب» در پاسخ منكرين وجود اهل و عيال براى امام مهدى(عليه السلام) چنين آمده است: «چگونه ترك خواهند كرد، چنين سنّت عظيمه جدّ اكرم خود را با آن همه ترغيب و تحريص كه در فعل آن و تهديد و تخويف در ترك آن شده، و سزاوارترين امّت در اخذ به سنّت پيغمبر امام هر عصر است، و تاكنون كسى ترك آن سنّت را از خصائص آن حضرت نشمرده است.»^([3])

و نيز در كتاب «الشموس المضيئة» آمده است: «اگر در اين زمينه (داشتن همسر و خانواده) هيچ نقل روايى وجود نداشت، و فقط همين مطلبى كه آن حضرت با وجود سنّ زياد از نظر جسمي جوانى قويّ البنيه است... و نيز ميدانيم كه آن حضرت به سنّت پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) عمل ميكند، در قبول اين مطلب كه آن جناب همسر و فرزندانى دارد كافى بود»^([4]). 

این هفته هم گذشت تو اما نیامدی

خورشید خانواده ی زهرا نیامدی

از جاده ی همیشه ی چشم انتظارها

ای آخرین مسافردنیا نیامدی

صبحی کنار جاده تو را منتظر شدیم

"آمد غروب،رفت وتوآقا نیامدی"

امروزمان که رفت چه خاکی به سر کنیم؟

آقای من ! اگر زد وفردا نیامدی

غیبت بهانه ای است که پاکیزه تر شویم

تا روبرویمان نشدی ، تا نیامدی!

نايبان خاص امام زمان چه کسانى بودند؟

پاسخ: اوضاع پر اختناق وعدم پذيرش مردم سبب شد که امام زمان (عجل الله فرجه) از نظرها پنهان شود، وطبيعى است که امام در زمان غيبت صغرى مردم را به حال خود وانگذارد، لذا در اين زمان به وسيله چهار سفير مخصوص خود، با مسلمانان در حال تماس بود، وبسيارى از نيازمنديهاى مردم را از طريق نمايندگان خود، برطرف مى نمود.

مشخصات آن سفيران ونايبان بدين شرح وقرار است:

1- عثمان بن سعيد عمرى: وى به قبيله (بنى عمرو بن عامر) منسوب بوده است واز يازده سالگى افتخار خدمتگزارى به خاندان رسالت را داشته واز اصحاب امام هادى وحضرت عسکرى عليهما السلام به شمار مى رفت. او که وکيل مخصوص امام عسکرى (عليه السلام) بود آنچنان مورد وثوق واطمينان آن حضرت بود که درباره وى وفرزندش (محمد بن عثمان) فرمود: (عمرى وفرزند او مورد وثوق من هستند، هر چه از من به شما نقل کنند، حقيقتى است که از من شنيده اند ونقل مى نمايند؛ هر دو نفر آنها، مورد اعتماد من هستند، به سخنان ايشان گوش فرا دهيد ودستوراتشان را اجرا کنيد). (1)

عثمان بن سعيد، از معدود افرادى بود که در شرايط خاص آن زمان، از طرف امام عسکرى (عليه السلام) اجازه داشت که حضرت مهدى (عجل الله فرجه) را در خانه حضرتش به طور مکرر زيارت کند. وى در سال 300 هجرى قمرى وفات يافت.

2- محمد بن عثمان: او فرزند اولين نايب ووکيل امام عصر (عجل الله فرجه) است که زمان حضرت عسکرى (عليه السلام) را درک نموده است. دوران نيابت وسفارتش طولانى تر از او بود وهمواره نامه هاى شيعيان را به حضور امام زمان (عجل الله فرجه) رسانيده وپاسخ کتبى آنها را باز مى گرداند.

محمد بن على بن الاسود قمى گويد: محمد بن عثمان، قبرى براى خويش تهيه کرد، علتش را پرسيدم، گفت: (از جانب امام (عليه السلام) مامورم که کارهايم را جمع وجور کنم). دو ماه بعد از اين واقعه دار دنيا را وداع گفت.(2)

محمد بن عثمان، در حدود 50 سال عهده دار نيابت بود، ودر سال 304 يا 305 هجرى قمرى درگذشت.

3- حسين بن روح نوبختى: وى در روزگار خويش به عقل ودرايت اشتهار داشت. حسين بن روح از نزديکان ورازداران محمد بن عثمان بود که به فرمان امام زمان (عجل الله فرجه) بعد از وفات محمد، نيابت امام را به عهده داشت.

وقتى بيمارى محمد بن عثمان شدت يافت، گروهى از بزرگان ومعروفان شيعه، خدمتش رسيده از جانشين خود سؤال نمودند، جواب داد:

(حسين بن روح جانشين من ووکيل مورد اعتماد حضرت صاحب الامر (عليه السلام) است ودر کارها به وى رجوع کنيد، من از جانب امام مأمورم که حسين بن روح را به نيابت منصوب گردانم). (3)

وى در ماه شعبان سال 326 هجرى قمرى از دنيا رفت.

4- على بن محمد سمرى: چهارمين وآخرين نايب وسفير امام زمان (عجل الله فرجه) على سمرى يا سميرى است، که امام به خود او نوشته ودستور داده بود که تو، آخرين نايب مخصوص من هستى، ديگر نبايد کسى را به جاى خود معرفى کنى.

احمد بن ابراهيم گويد: روزى على بن محمد سمرى بدون مقدمه فرمود: خدا (على بن بابويه قمى) را رحمت کند. حاضرين تاريخ اين کلام را يادداشت نمودند. بعدا خبر رسيد که على بن بابويه، در همان روز از دنيا رفته است. خود سمرى نيز، در سال 329 وفات نمود.(4)

اين بود توضيح مختصرى پيرامون نايبان خاص امام عصر (عجل الله فرجه) در زمان غيبت صغرى، واما بعد از مرگ آخرين سفير، باب نيابت خصوصى بسته شد، وغيبت کبرى آغاز گرديد.

پي نوشته ها :

(1) سفينه البحار، محدث قمى، ج 2، ص 158.

(2) بحار الانوار، علامه مجلسى، ج 51، ص 351.

(3) همان ماخذ، ص 355.

(4) بحار الانوار، علامه مجلسى، ج 51، ص 360.